Zasiłek dla bezrobotnych
Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:
nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych,
w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:
był zatrudnionyi osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy,
wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,
opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, z wyłączeniem kobiet w wieku co najmniej 55 lat i mężczyzn w wieku co najmniej 60 lat, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę,
wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicąu pracodawcy zagranicznego w państwach innych niż:
- państwa członkowskie Unii Europejskiej,
- państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej,
- państwa niebędące stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi,
był zatrudniony za granicą i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant,
był zatrudniony, pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie lub dochód od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.
Do 365 dni, od których zależy nabycie prawa do zasiłku zalicza się również okresy:
zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, służby przygotowawczej, służby kandydackiej, kontraktowej zawodowej służby wojskowej, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej lub służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze funkcjonariusza, o którym mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;
urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów,
pobierania rentyz tytułu niezdolności do pracy lub służby oraz renty szkoleniowej,
pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności, jeżeli podstawę ich wymiaru z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
niewymienione wyżej, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresy wypowiedzenia umowy o pracę.
świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dotyczy niań sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia),
pobierania renty rodzinnej, w przypadku gdy nastąpił zbieg prawa do tej renty z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy i wybrano pobieranie renty rodzinnej;
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez osoby, o których mowa w art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, lub zasiłku dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana.
Komu jeszcze przysługuje prawo do zasiłku?
Prawo do zasiłku przysługuje również bezrobotnym:
zwolnionym z zakładów karnych i aresztów śledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeżeli suma okresów, uprawniających do uzyskania zasiłku, przypadających w okresie 18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolności wynosiła co najmniej 365 dni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;w przypadku pozbawienia wolności w okresie pobierania zasiłku, po zwolnieniu z zakładu karnego lub aresztu śledczego przysługuje prawo do zasiłku na okres skrócony o okres pobierania zasiłku przed pozbawieniem wolności i w trakcie przerw w odbywaniu kary.
zwolnionym z zasadniczej służby wojskowej lub okresowej służby wojskowej, jeżeli okres jej odbywania wynosił co najmniej 240 dni i przypadał w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się.
Uwaga: W przypadku udokumentowania przez bezrobotnego okresu uprawniającego do zasiłku po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, jednak w okresie posiadania statusu bezrobotnego, prawo do zasiłku przysługuje od dnia udokumentowania tego prawa.
Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku, zalicza się również okresy pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego, okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianych pracowników, okres zatrudnienia za granicą osoby, która przesiedliła się do kraju na warunkach repatriacji w rozumieniu przepisów o repatriacji, oraz okresy urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych, a także okresy niewykonywania pracy przed dniem 8 czerwca 1968 r. stanowiące przerwę w zatrudnieniu spowodowaną opieką nad dzieckiem:
1. w wieku do 4 lat – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie z okresami urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów, bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat;
2. na które, ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo do 3 lat na każde dziecko.
Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku, zalicza się również okresy zatrudnienia:
- okresy zatrudnienia obywateli polskich w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej i byłej Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych przypadające przed dniem 1 grudnia 1991 r.,
- okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi na okres skierowania do pracy za granicą, a także przypadający bezpośrednio po zakończeniu tego urlopu okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
Okres zatrudnienia za granicą pracownika, który nie pozostawał w stosunku pracy przed skierowaniem do pracy za granicą jest traktowany jak okres zatrudnienia w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych. Dotyczy to także pracownika, któremu udzielono urlopu bezpłatnego na okres skierowania do pracy za granicą, a który nie podjął pracy u macierzystego pracodawcy po zakończeniu pracy za granicą lub podjął pracę u macierzystego pracodawcy.
Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku, zalicza się również:
1. okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed dniem 1 stycznia 1997 r., jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego na podstawie odrębnych przepisów; okres prowadzenia działalności pozarolniczej przed dniem 1 stycznia 1997 r. podlega zaliczeniu, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tego tytułu, o ile podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia z
2. okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed dniem 1 maja 2004 r. za granicą u pracodawcy zagranicznego w:
- państwach członkowskich Unii Europejskiej,
- w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej,
- w państwach niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, obywatele których mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.
za które były opłacane składki na Fundusz Pracy.
W jakim wypadku nie przysługuje prawo do zasiłku?
Prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który:
odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych, poddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym lub udziału w innej formie pomocy określonej w ustawie – zasiłek nie przysługuje przez okres 120 dni w przypadku pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku drugiej odmowy i 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy;
po skierowaniu nie podjął szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, stażu, wykonywania prac społecznie użytecznych lub innej formy pomocy określonej w ustawie – zasiłek nie przysługuje przez okres 120 dni w przypadku pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku drugiej odmowy i 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy;
w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron (chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania) lub pracownik rozwiązał umowę o pracę w trybie art. 55 §1’ Kodeksu Pracy. – zasiłek przysługuje po okresie 90 dni i jest skrócony o okres oczekiwania;
w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia – zasiłek przysługuje po okresie 180 dni i jest skrócony o okres oczekiwania
otrzymał przewidziane w odrębnych przepisach świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasiłkowej, pieniężnej po zasiłku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieniężnej bezwarunkowej – zasiłek nie przysługuje za ten okres;
otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę – zasiłek nie przysługuje za ten okres;
odbywa odpłatną praktykę absolwencką i otrzymuje z tego tytułu miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę – zasiłek nie przysługuje za ten okres;
zarejestrował się jako bezrobotny w okresie zgłoszonego do ewidencji działalności gospodarczej zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej – zasiłek przysługuje po okresie 90 dni i jest skrócony o okres oczekiwania;
jeśli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy zawarty na podstawie skierowania do pracodawcy otrzymującego w ramach tego skierowania grant, świadczenie aktywizacyjne albo dofinansowanie wynagrodzenia przed upływem:
- 12 miesięcy, jeśli bezrobotny został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy lub przez okres 18 miesięcy w połowie wymiaru czasu pracy przez pracodawcę otrzymującego grant,
- 12 miesięcy jeżeli świadczenie aktywizacyjne wypłacane było w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie za każdego skierowanego bezrobotnego albo18 miesięcy jeżeli wypłacane było w wysokościjednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie za każdego skierowanego bezrobotnego zatrudnionego przez pracodawcę otrzymującego świadczenie aktywizacyjne,
- 12 miesięcy – w przypadku zatrudnienia przez pracodawcę otrzymującego dofinansowanie bezrobotnego, który ukończył 50 lat, a nie ukończył 60 lat lub 24 miesięcy – w przypadku zatrudnienia bezrobotnego, który ukończył 60 lat.
w okresie nie dłuższym niż 10 dni przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia – zasiłek nie przysługuje za okres zgłoszonego wyjazdu lub braku gotowości do pracy z innego powodu.
Jaka jest wysokość zasiłku dla bezrobotnych?
Wysokość zasiłku od 1 czerwca 2023 r. wynosi:
- 1 491,90 zł miesięcznie w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku,
- 1 171,60 zł miesięcznie w okresie kolejnych dni posiadania prawa do zasiłku.
Czy wysokość zasiłku dla bezrobotnych jest jednakowa dla wszystkich bezrobotnych?
Nie. Wysokość zasiłku dla bezrobotnych (oprócz spełnienia warunków koniecznych do przyznania prawa do zasiłku) uzależniona jest od długości łącznego okresu zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej (stażu pracy) i wynosi:
- do 5 lat stażu pracy - 80% kwoty zasiłku podstawowego,
- od 5 do 20 lat stażu pracy - 100% kwoty zasiłku podstawowego,
- co najmniej 20 lat stażu pracy - 120% kwoty zasiłku podstawowego.
Zasiłek dla bezrobotnych podlega waloryzacji z dniem 1 czerwca i jest wypłacany w okresach miesięcznych z dołu. Zasiłek za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę przysługującego zasiłku przez 30 i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie, za który przysługuje zasiłek.
Jaki jest okres pobierania zasiłku?
Okres pobierania zasiłku wynosi:
- 180 dni – dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 150%przeciętnej stopy bezrobocia w kraju;
- 365 dni – dla bezrobotnych:- zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, lub
- dla bezrobotnych powyżej 50. roku życia oraz posiadających jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku, lub
- którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez tego bezrobotnego, lub
- samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.
W razie urodzenia dziecka przez kobietę w czasie pobierania zasiłku lub w ciągu miesiąca po zakończeniu tego okresu, okres pobierania zasiłku ulega przedłużeniu o czas trwania urlopu macierzyńskiego.
Okres pobierania zasiłku ulega skróceniu o okres zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych oraz o okres odbywania stażu, szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosłych przypadających na okres, w którym przysługiwałby zasiłek oraz o okresy nieprzysługiwania prawa do zasiłku.
Okres pobierania zasiłku nie ulega zmianie, jeżeli w okresie jego pobierania następuje zmiana miejsca zamieszkania bezrobotnego lub miejscowość w której on mieszka została objęta obszarem działania innego powiatu.
O zmianie miejsca zamieszkania na miejscowość obsługiwaną przez inny urząd pracy, bezrobotny informuje urząd w którym jest zarejestrowany oraz w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca zameldowania stawia się w powiatowym urzędzie pracy właściwym, dla nowego miejsca zamieszania.
Czy zasiłek przysługuje w okresie niezdolności do pracy?
Bezrobotny zachowuje prawo do zasiłku i stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do pracy. Niezdolność tę należy udokumentować zaświadczeniem na druku ZUS ZLA (nie dotyczy to bezrobotnych odbywających leczenie w zakładzie lecznictwa odwykowego). Bezrobotny ma obowiązek zawiadomić powiatowy urząd pracy o niezdolności do pracy w terminie 2 dni od dnia wystawienia zaświadczenia i dostarczyć do powiatowego urzędu pracy w terminie 7 dni.
Szczegółowe przepisy nt. zasiłku dla bezrobotnych zawarte są w art. 71 – 83 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735 z późn. zm.) oraz rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 18 sierpnia 2009 roku w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego Dz. U. z 2014 roku, poz. 1189.